Zespół policystycznych jajników jest najczęstszą endokrynopatią, czyli zaburzeniem wydzielania się hormonów. Jest to choroba, która występuje pod kilkoma nazwami. Znana jest także jako zespół wielotorbielowatych jajników, czy też androgenizm jajnikowy. W zależności od kryteriów diagnostycznych dotyka od 5 proc. do 21 proc. kobiet w wieku przedmenopauzalnym zwykle od 15 do 44 lat. Szacuje się, że ok. 15% kobiet w wieku rozrodczym cierpi na zespół policystycznych jajników. Większość z nich dowiaduje się, że ma PCOS w wieku 20‒30 lat, kiedy mają problemy z zajściem w ciążę i udają się do lekarza. Objawy choroby wywołane są wpływem zbyt wysokich stężeń męskich hormonów płciowych, które są obecne w organizmie kobiety.
Kobiety z zespołem policystycznych jajników mają hiperandrogenizm jajników. Oprócz problemów z płodnością, nadmiernym owłosieniem, trądzikiem i łysieniem androgenowym, prowadzi on do rozwoju otyłości brzusznej i niekorzystnych konsekwencji metabolicznych.
U kobiet z tą przypadłością występuje wrodzona insulinooporność i związana z nią hiperinsulinemia, która często prowadzi do rozwoju miażdżycy tętnic, nadciśnienia tętniczego lub cukrzycy. Schorzenia te mają wpływ na choroby sercowo-naczyniowe. Zaburzenia równowagi hormonalnej powodują, że komórki jajowe nie dojrzewają lub nie mogą zostać uwolnione do jajowodu podczas owulacji. Pęcherzyki jajnikowe otaczające komórki jajowe obumierają, zmieniając się w małe torbiele. Objawy chorobowe występujące w PCOS mogą wynikać ze zbyt wysokich poziomów androgenów, a także z samych zaburzeń funkcjonowania jajników. Choroba może mieć przebieg kliniczny, a do jej najczęstszych objawów należą:
- zaburzenia miesiączkowania,
- występowanie nieregularnych miesiączek, zmniejszenie ich ilości (mniej niż 8 menstruacji w roku) lub nawet ich brak (minimum trzy miesiące bez wystąpienia menstruacji),
- trądzik, łojotok przetłuszczająca się skóra, łysienie,
- hirsutyzm – nadmierne owłosienie typu męskiego u kobiet,
- maskulinizacja – wzrost masy mięśniowej, zmiana barwy głosu lub sylwetki ciała,
- trudności z zajściem w ciążę oraz niepłodność- wynikające z nieregularnych i bezowulacyjnych cykli miesiączkowych.,
- hiperandrogenizm potwierdzony badaniami,
- zbyt wysoki poziom męskich hormonów płciowych, takich jak testosteron.
Najbardziej dokuczliwym objawem zespołu policystycznych jajników jest hirsutyzm. Owłosienie pojawia się w okolicy twarzy, brodawek sutkowych i okolicy lędźwiowo-krzyżowej. Kobiety te częściej zgłaszają nadmierny przyrost masy ciała i trudności w pozbyciu się nadmiernych kilogramów. Otyłość wiąże się z występowaniem insulinooporności, co wpływa na problemy z masą ciała i zajściem w ciążę. Stwierdzono, że kobiety z PCOS częściej cierpią na zaburzenia lękowo-depresyjne. Dlatego opieka nad kobietami z PCOS powinna być interdyscyplinarna i oprócz ginekologa, endokrynologa i diabetologa obejmować również dietetyka i psychologa.